Gangren näme? Alamatlar we bejergi haýsylar?
Gangren grek dilinden gelip çykan söz bolup, gan üpjünçiliginiň ýeterlik däldigi ýa-da mehaniki ýa-da termiki zeper sebäpli dokumanyň ýumşadylmagy, gysylmagy, guramagy we garalmagy bilen häsiýetlendirilýän ýitgidir. Bu ýitgini ähli organlarda diýen ýaly görmek bolýar. Iň ýaýran dokumalar we organlar aýak, gol, goşundy we inçe içege. Köplenç köpçüligiň arasynda gangren diýilýär.
Gangren, gan aýlanyşynyň bozulmagy netijesinde dokumanyň ölümi diýip gysgaça kesgitlenip bilner. Deri esasan täsir edýändigi sebäpli, daşardan ýalaňaç göz bilen aňsat görünýär. Iki dürli görnüşde bolup biler: gury ýa-da çygly gangren. Çygly gangrena diýilýän görnüş, özüni aýaklaryň ýarasy hökmünde görkezip biler.
Gangreniň sebäpleri näme?
Gangreniň döremegine sebäp bolýan dokumanyň ölümi, esasanam hadysanyň ösýän ýerlerine gan aýlanyşynyň ýeterlik däldigi sebäpli ýüze çykýar. Bu deriniň we beýleki dokumalaryň kislorod we ýokumly maddalar bilen üpjün edilmeginiň mümkin däldigini aňladýar.
Gan aýlanyşygynyň bozulmagy; Gan damarlarynyň petiklenmegi, şikes ýetmegi we bakterial ýokançlyklar netijesinde ýüze çykýar. Käbir organlaryň çişmegi netijesinde damarlaryň ýapylmagy, gan aýlanyşyna päsgel bermek hem gangrenany döredýär.
Süýji keseli, semizlik, alkogol endikleri, käbir çişler, periferiýa damar keseli we AIW ýaly käbir keseller we şertler gangrenanyň döremegine sebäp bolup biler. Neşe serişdelerini ulanmak, çilim çekmek we sagdyn durmuş ýörelgesi hem gangrenanyň ösmegine sebäp bolýar.
Gangren, rak keseli üçin berilýän himiýa bejergisiniň ýa-da radioterapiýa bejergisiniň ters täsiri hökmünde ýüze çykyp biler. Belok we witaminler gaty pes diýeta başga bir sebäp hökmünde seredilip bilner.
Düwnük keseliniň alamatlary nämeler?
Ilkibaşda deriniň gyzarmagy, çişmegi we çişmegi bilen ýüze çykýar. Mationokançlyk sebäpli köplenç ýakymsyz ys çykýar. Bu alamatlar, adatça agyr agyry, bedeniň keseki duýgusy we deri meýdanyndaky duýgynyň ýitmegi bilen ýüze çykýar.
Çygly gangrenany inçe, näzik deri bilen gurşalan gara gaýna diýip häsiýetlendirip bolar. Bu görnüş bejerilmese, ejir çeken ýerde agyr agyry, gowşaklyk we gyzzyrma ýüze çykýar. Bejerilmedik çygly gangren, gan bilen zäherlenmek diýlip atlandyrylýan sepsise sebäp bolup biler.
Gury gangren ösende, aýaklarda tüýli ýerler peýda bolýar. Epidermis köplenç sowuk we degmek kyn duýulýan kallus bilen örtülýär. Keseliň soňky tapgyrynda deri goýy reňke öwrülýär we ahyrynda ölýär. Başdaky agyrynyň agyrlygy ýeňilleşýär we täsir eden ýer ysmaz we sowuk bolýar.
Aýaklarda gangrenanyň bolup biläýjek alamatlary sowuk we reňksiz aýaklar, aýaklaryň öli öýjükleriniň döremeginden döreýän ýaralar we deriniň çykmagy bilen ýaralar. Çygly gangren, gury gangrenada çişmä we gyjyndyrmalara sebäp bolup biler, gijilewük has agyr bolýar;
Gangren nädip anyklanýar?
Gangren diagnozy näsagyň arzalaryny barlamak, ejir çeken ýeri barlamak, angiografiýa we gan damarlarynyň Doppler barlagy arkaly amala aşyrylýar.
Gangren nähili bejerilýär?
Gangren bejergisi ilki sebäbini bejermek arkaly ulanylýar. Bularyň arasynda ganyň şeker derejesini sazlamak, ganyň lipidiniň kadaly derejesini we beden agramyny gazanmak we islendik ýokançlygy bejermek ýaly amallar bar. Çilim çekmek we alkogol içmek gadagandyr. Gan basyşy ýokary bolsa, bejerilmeli we sagdyn derejede saklanmalydyr.
Gangren ýa-da süýji keseli aýagy diňe bu ugurda tälim alan lukmanlar tarapyndan bejermeli. Sebäbini bejermekden başga-da, ölen dokuma bölekleri hirurgiki usulda aýrylýar. Ösen ýagdaýlarda aýaklaryň, aýaklaryň ýa-da aşaky aýagyň kesilmegi zerur bolup biler.