Çilim çekmegiň zyýany näme?

Dünýäde iň köp sarp edilýän temmäki önümleriniň arasynda birinji orunda durýan çilimler, her ýyl 5 milliondan gowrak adamyň ölümine sebäp bolýan aşa zyýanly endiklerden biridir.

Çilim sarp etmek, bütin dünýäde bu keseller bilen baglanyşykly öňüni alyp bolýan we ýokanç däl keselleriň we ölümleriň ilkinji sebäbidir. Çilim tüssesinde 7000-den gowrak himiki maddalar bar, olaryň ýüzlerçesi zäherli we 70-den gowragy göni kanserogen.

Batareýa önümçiliginde ulanylýan kadmium, batgalarda köp mukdarda tapylan metan gazy, himiýa senagatynda ulanylýan we zäherleýji täsiri bilen tanalýan arsen, pestisid öndürmekde ulanylýan nikotin, peç we suw gyzdyryjy zäherlenmek üçin jogapkär kömürturşy gazy, we boýag pudagynda ulanylýan ammiak çilim tüssesi bilen gönüden-göni bedene siňýär.

Adamyň saglygyna aşa ýaramaz täsir edýän bu zäherli himiki maddalaryň arasynda insektisid hökmünde ulanylýan nikotin atly madda hem nerw ulgamyna güýçli täsir ediji täsir edýär. Nikotiniň bu aýratynlygy sebäpli çilimkeşler wagtyň geçmegi bilen nikotine psihiki we fiziki endikleri ösdürýärler.

Çilime endik näme?

Neşekeşlige Bütindünýä saglygy goraýyş guramasy "adam ulanýan psihaktiw maddasyny beýleki gymmatly zatlardan we gözleglerden has gymmatly görýär we şol maddany has ileri tutýar" diýip kesgitleýär we adamyň ýitgisi hökmünde jemlenip bilner islendik maddanyň ulanylmagyna gözegçilik etmek.

Çilime endik diýlip hem bilinýän nikotine garaşlylyk, Bütindünýä saglygy goraýyş guramasy tarapyndan "günde 1 çilim içmek" hökmünde kesgitlenýär. Nerw ulgamyna täsir ediji täsir edýän nikotiniň ulanylmagy bilen adam wagtyň geçmegi bilen fiziki we psihologiki endikleri başdan geçirip biler.

Alkogol içgileri üçin birnäçe aýyň içinde we neşekeşlik üçin birnäçe günüň içinde ýüze çykýan endik, nikotin ulanmak bilen birnäçe sagadyň dowamynda ösýär. Rak, ýürek agyry, insult we depressiýa ýaly köp saglyk problemalary bilen gönüden-göni baglanyşykly çilim çekmekden gaça durmak we endik bolan ýagdaýynda hünärmen bölümlerinden hünär goldawyny almak gaty möhümdir.

Çilim çekmegiň zyýany näme?

Çilim çekmek bedeniň ähli agzalaryna, esasanam öýkenine ýaramaz täsir edýär we köp sanly beden ulgamy bilen baglanyşykly saglyk meselelerine sebäp bolup biler. Çilim çekmek bilen baglanyşykly saglyk meseleleri we dünýäde her 6 sekuntda bir adamyň ölümine sebäp bolan zyýanlary aşakdaky sanawda görkezilip bilner:

Rak

Çilimde 7000-den gowrak himiki maddalar bar, olaryň ýüzlerçesi zäherlidir we 70-den gowragy gönüden-göni kanserogen. Çilimiň sarp edilmegi we passiw çilim diýlip atlandyrylýan ikinji derejeli çilim tüssesi, köp rak keselleri, esasanam öýken we ýatgy keseli bilen gönüden-göni baglanyşyklydyr.

Ora-da rak keseliniň bejergisine täsir edýär. Çilimkeşiň düwnük keseli bilen baglanyşykly islendik keselden ölmek howpy 7 esse ýokarlanýan bolsa, öýken ragy bilen baglanyşykly ölüm howpy 12-25 esse ýokarlanýar.

Cardürek-damar keselleri

Çilimiň sarp edilmegi we çilim tüssesine duçar bolmak ýürek-damar kesellerine sebäp bolýan faktorlaryň biridir. Çilim tüssesinde tapylan we peçden we suw gyzdyryjydan zäherlenmekden jogapkär uglerod monoksit gazy öýkenlerden gana geçýär.

Gemoglobin diýilýän gan öýjükleri bilen gönüden-göni baglanyşýar. Dokumalara kislorod daşamaga jogapkär bu öýjükler kömürturşy gazy bilen baglanyşanda, kislorod molekulalaryny göterip bilmeýärler we ganyň dokumalara kislorod daşamak ukyby ep-esli azalýar.

Netijede ýüregiň iş ýüki ýokarlanýar, damar gan basyşy ýokarlanýar we ýürek-damar ulgamy keselleri ösýär. Çilim çekýänleriň ýürek agyry ýaly ýürek-damar kesellerinden ölmek howpy, çilim çekmeýänlerden 4 esse ýokarydyr.

Dem alyş ulgamynyň keselleri

Çilim tüssesiniň iň çalt we güýçli täsir edýän organy, şübhesiz, öýkenidir. Dem alýan tüsse tapýan zyýanly himiki maddalaryň biri bolan Tar, öýken dokumasynda ýygnanýar we wagtyň geçmegi bilen bu dokumalara zeper ýetirýär.

Netijede, dem alyş ukyby peselýär we demgysma we dowamly obstruktiw öýken keseli (COPD) ýaly çynlakaý dem alyş ulgamy bilen baglanyşykly keselleriň döremek howpy ýokarlanýar. Uzak wagtlap çilim çekmegiň netijesinde COPD töwekgelçiliginiň 8% -den gowrak ýokarlanýandygyny aýdyp bolar.

Jynsy funksiýalaryň bozulmagy

Bedeniň ähli öýjükleriniň kadaly işlemegi üçin her öýjükde ýeterlik kislorod derejesi bolmaly. Çilim çekmegiň netijesinde ganyň kislorod göterijiligi ep-esli azalýar we bu bedeniň ähli ulgamlarynda işlemegiň ýitmegine sebäp bolýar.

Çilim tüssesinden alnan zäherli himiki maddalar, iki jynsda-da jynsy funksiýalaryň ýaramazlaşmagyna sebäp bolýar. Theumurtgalara we ýumurtgalara gaty zyýanly täsir edýän bu himiki maddalar, önelgesizlik howpuny ýokarlandyrýan möhüm faktorlardan biridir.

Çilim çekmek, göwreliligiň düşmegi, plasenta problemalary we göwrelilik döwründe ektopiki göwrelilik, aýbaşy aýlawlary, osteoporoz, irki menopauza we ginekologiki düwnük töwekgelçiliginiň ýokarlanmagy ýaly köpeliş saglygy bilen baglanyşykly kynçylyklara sebäp bolsa-da, göwreliligiň daşynda ýüze çykýar.

Böwrek keselleri

Çilim tüssesi arkaly bedene alnan nikotin, metabolizlenenden soň kotinin diýilýän başga bir himiki madda öwrülýär. Bedeniň alyş-çalyş galyndylarynyň biri bolan bu madda peşew arkaly bedenden çykarylýar, ýöne peşew bilen çykýança tutuş böwrek ulgamyndan geçýär we bu aralykda böwrekler we beýleki gurluşlar aşa ýaramaz täsir edýär. Mundan başga-da, çilim çekmekden döreýän gan basyşynyň ýokarlanmagy böwreklere çynlakaý zeper ýetirip biler we hatda böwrek ýetmezçiligini döredip biler.

Depressiýa

Çilim çekmek akyl saglygyna, bedeniň ähli ulgamlaryna aşa zyýanly täsir edýär. Depressiw alamatlar çilim çekýän ýa-da passiw çilimkeşler hökmünde çilim tüssesine sezewar bolan adamlarda has ýygy duş gelýär, esasanam nikotiniň derejesiniň çalt ýokarlanmagy we peselmegi adamyň depressiýa duýgurlygyny ep-esli ýokarlandyrýar.

2-nji görnüşli süýji keseli

Çilim sarp etmek, 2-nji görnüşli süýji keseline sebäp bolýan möhüm faktorlardan biridir. Geçmişde çilim çeken adamlarda 2-nji görnüşli süýji keseliniň döremek howpy 28% ýokarlan bolsa-da, çilim çekmegi dowam etdirýän adamlar üçin bu san has köp.

Çilimi taşlamagyň saglyk peýdalary

Çilim sarp etmek bedeniň ähli ulgamlaryna gönüden-göni täsir edýär we köp ulgamlaýyn keselleri döredýär. Ganyň kislorod göterijilik ukybynyň peselmegi öýjükleriň kisloroddan mahrum bolmagyna sebäp bolýar we ýürek keselinden depressiýa çenli köp saglyk meselelerine duýgurlygyny ýokarlandyrýar.

Şeýle-de bolsa, çilimi taşlandan gysga wagtyň içinde ganyň kislorod göterijiligi ýokarlanýar we bedeniň ähli öýjükleri ýeterlik kislorod bilen doýýar.

Çilimi taşlandan soň wagt we saglyga peýdasy aşakdaky ýaly görkezilip bilner:

• 20 minudyň içinde gan basyşy kadaly ýagdaýa gelýär; Gan aýlanyşygynda gowulaşma bar.
• 8 sagatdan soň gandaky kömürturşy gazy peselip başlaýar we ganyň kislorod konsentrasiýasy ýokarlanýar.
• 24 sagatdan soň, çilim sarp etmek bilen 4 esse ýokarlanýan ýürek agyry howpy peselip başlaýar.
• 48 sagatlyk möhletiň ahyrynda nerw uçlaryna zeper ýetýär we tagam we ys duýgusy gowulaşýar.
• Gan aýlanyşy 2 hepde bilen 3 aý arasynda gowulaşýar; öýkeniň kuwwaty 30% ýokarlanýar. Pyýada ýöremek, maşk etmek we basgançaklara çykmak has aňsatlaşýar.
• 1 aýdan 9 aýa çenli sinuslarda we öýkenlerde jemlenen sekresiýa azalýar; Sagdyn dem almak üpjün edilýär we adam özüni has gujurly we güýçli duýup başlaýar.
• 1 tüssesiz ýylyň ahyrynda ýürek we damar gurluşlary ep-esli gowulaşýar we koronar arteriýa keseli töwekgelçiligi ýarym azalýar.
• 5 ýyldan soň öýken ragy sebäpli ölüm howpy iki esse azalýar. Insult töwekgelçiligi çilim çekmeýänler bilen deňdir. Agz, bokurdak, özofagus, aşgazan asty mäzleri, öt haltasy we böwrek bilen baglanyşykly düwnük töwekgelçiligi azalýar.

Çilim çekmek sperma hereketine täsir edýärmi?

Çilim çekmek sperma hereketine ýaramaz täsir edip biler. Çilim çekýän erkek adamlarda sperma mukdary peselip, sperma deformasiýasyna we sperma hereketine ýaramaz täsir edip biler. Bu çaga dogurmak meselesine sebäp bolup, göwrelilik mümkinçiligini azaldyp biler. Çilim çekýän erkekler, çilimi taşlap sperma saglygyny gowulaşdyryp bilerler.

Çilimi taşlamak maksatnamasy

Çilimi taşlamak programmalary çilimkeşlere nikotin endiklerini ýeňip geçmäge kömek edýär. Bu programmalar çilimi taşlamagyň strategiýalaryny, goldaw we maslahat hyzmatlaryny hödürleýär. Nikotini çalyşýan önümler, reseptli dermanlar we özüni alyp barş terapiýasy ýaly dürli usullar ulanylýar. Çilim çekýänleri şahsylaşdyrmak programmasyny saýlamak bilen, çilimkeşler çilimi taşlamak mümkinçiligini artdyryp bilerler.

Göwreli wagty çilim çekmegiň zyýany

Göwreli wagty çilim çekmek enäniň we düwünçegiň saglygyna uly zyýan ýetirip biler. Çilim, wagtyndan öň dogulmak howpuny ýokarlandyryp, çaga dogluşynyň pes bolmagyna we çaga ösüşinde kynçylyk döredip biler. Mundan başga-da, ýatgydaky çaga uzak möhletli saglyk problemalaryna sebäp bolup biljek nikotine we zyýanly himiki maddalara sezewar bolýar. Şonuň üçin göwrelilik döwründe çilim çekmekden saklanmak maslahat berilýär.

Çilim çekmek haýsy organlara zyýan berýär?

Çilim çekmek bedeniň köp agzalaryna we ulgamlaryna zyýanly täsir edip biler. Esasanam öýkenlere uly zeper ýetirýär we öýken rak keselini ýokarlandyrýar. Şeýle hem ýürek-damar ulgamyna zeper ýetirýär we ýürek keselleriniň döremek howpuny ýokarlandyrýar. Mundan başga-da, çilim çekmek bagyr, böwrek, aşgazan we içege ýaly köp organlara zeper ýetirip, rak keseliniň döremek howpuny ýokarlandyryp biler.

Çilim çekmek dişlere zyýan berýärmi?

Çilim çekmek dişlere we diş emallaryna, agyz kesellerine we yslara köp zyýanly täsir edýär. Çilim çekmek dişleriň sarymagyna, diş emallarynyň könelmegine we diş etiniň keseliniň döremegine sebäp bolup biler. Şeýle hem erbet dem alyş problemalaryna sebäp bolup biler. Diş saglygy problemalary çilimkeşlerde has ýygy duş gelýär we uzak wagtlap çilim çekmek dişiň ýitmegine sebäp bolup biler. Çilimi taşlamak diş saglygyny goramakda möhüm ädimdir.

Çilim çekmek barada ýygy-ýygydan soralýan soraglar

Çilim çekmek deriniň saglygyna nähili täsir edýär?

Çilim çekmek deriniň saglygyna ýaramaz täsir edip biler. Çilimdäki zäherli himiki maddalar derä gan akmagyny azaldyp, kollagen önümçiligini saklap biler. Bu deride garramagyň alamatlary bolan ýyrtyklaryň we çyzyklaryň wagtyndan öň ýüze çykmagyna sebäp bolup biler. Mundan başga-da, çilimkeşleriň derisi reňkli we reňkli bolup biler. Çilim çekmek, düwürtik we beýleki deri problemalarynyň döremek howpuny hem artdyryp biler.

Çilim çekmegiň saglyga zyýany näme?

Çilim çekmek saglyga köp zyýan berýär. Çilim çekmek, öýken ragy, ýürek keseli, dowamly obstruktiw öýken keseli (COPD), insult, süýji keseli, aşgazan düwnük keseli, agzyň düwnük keseli, özofagus we beýleki köp sanly rak keseliniň töwekgelçiligini ýokarlandyrýar. Mundan başga-da, çilim çekmek dem alyş ýollaryny gaharlandyrýar, immunitetini gowşadyp, bedeniň hemme ýerinde çişmä sebäp bolup biler.

Çilim çekýän tüsse näme we ol nähili zyýanly?

Passiw çilim çekmek, çilim çekmeýän adamlaryň çilim tüssesine duçar bolýan ýagdaýyny aňladýar. Çilim çekýän tüsse şol bir zyýanly himiki maddalaryň täsirine sebäp bolup, saglyk problemalaryna sebäp bolup biler. Çilim çekýän tüsse esasanam çagalar, göwreli aýallar we dowamly dem alyş problemalary bolan adamlar üçin töwekgelçiliklidir. Çilim çekýän tüsse, dem alyş keselleri, ýürek keselleri we düwnük ýaly saglyk problemalarynyň töwekgelçiligini ýokarlandyryp biler.

Çilim çekmek bilen ýürek keselleriniň arasynda nähili baglanyşyk bar?

Çilim çekmek ýürek keselleri bilen ýakyndan baglanyşyklydyr. Çilim çekmek gan basyşyny ýokarlandyryp, gan damarlarynyň gatamagyna we dykylmagyna sebäp bolup biler. Bu ýürek agyry we insult howpuny ýokarlandyrýar. Çilim tüssesi bedende kislorod derejesini peseldip, ýürek myşsasyny süzüp, ýürek ýetmezçiligini ýokarlandyryp biler. Çilimi taşlamak ýürek saglygy üçin möhümdir we ýürek keselleriniň howpuny azaldyp biler.

Çilim çekmek endigini tejribeli merkezlerde hünär usullary bilen bejermek zerur bolup biler. Çilimi taşlanyňyzda hünär kömegini almagy ýatdan çykarmaň.