Gijikdirilen söz we çagalarda giç ýöremek

Gijikdirilen söz we çagalarda giç ýöremek

Ösüşiň gijikdirilmegi çagalaryň garaşylýan ösüş etaplaryny wagtynda tamamlap bilmezligi ýa-da giç tamamlamazlygy hökmünde kesgitlenýär. Ösüşiň gijä galmagy barada aýdylanda, diňe çaganyň beden taýdan ösüşi göz öňünde tutulmaly däldir. Akyl, duýgy, jemgyýetçilik, motor we dil ýaly ugurlarda ösüş derejesi hem syn edilmeli we baha berilmelidir.

Çagalaryň kadaly ösüş prosesi

Täze doglan bäbekleriň gürlemegi üçin zerur organlar entek gözegçilik astynda ýeterlik derejede ösenok. Çagalar günleriniň köpüsini ejeleriniň sesini diňleýärler. Şeýle-de bolsa, olar dürli isleglerini dürli aglamak äheňleri, gülki we öz dillerinde aýdýarlar. Çagalarynyň ösüş proseslerini ýakyndan yzarlaýan ene-atalar giç gürlemek we öz wagtynda giç ýöremek ýaly kynçylyklary ýüze çykaryp bilerler. Manysyz sesler çykarmak we gülmek bäbekleriň ilkinji gürlemek synanyşyklarydyr. Adatça, bäbekler bir ýaşy dolandan soň manyly sözler ulanyp başlaýarlar we täze sözleri öwrenmek prosesi 18-nji aýdan çaltlaşýar. Bu döwürde bäbekleriň söz düzüminiň ösüşi hem bolýar. Çagalar 2 ýaşyna ýetmänkä sözler bilen birlikde yşaratlary ulanýarlar, ýöne 2 ýaşdan soň yşaratlary az ulanyp başlaýarlar we sözlemler bilen beýan edýärler. Çagalar 4-5 ýaşa ýetenlerinde, isleglerini we zerurlyklaryny ululara uzyn we çylşyrymly sözlemlerde kynçylyksyz aýdyp bilerler we töweregindäki wakalara we wakalara aňsatlyk bilen düşünip bilerler. Çagalaryň umumy motor ösüşi hem üýtgäp biler. Mysal üçin, käbir bäbekler bir ýaşyndaka ilkinji ädimlerini, käbir bäbekler 15-16 aýlyk bolanda ilkinji ädimlerini ädýärler. Çagalar köplenç 12-18 aý aralygynda ýöräp başlaýarlar.

Çagalarda giç gürlemek we giç ýöremek problemalary haçan şübhelenmeli?

Çagalaryň ilkinji 18-30 aýda gürlemek we ýöremek endiklerini görkezmegine garaşylýar. Käbir hünärlerde deň-duşlaryndan yzda bolup bilýän çagalarda iýmek, ýöremek we hajathana ýaly endikler bolup biler, ýöne gürlemek gijikdirilip bilner. Umuman, ähli çagalaryň umumy ösüş etaplary bar. Şeýle-de bolsa, käbir çagalaryň özboluşly ösüş wagty bolup biler, şonuň üçin deň-duşlaryndan has ir ýa-da giç gürläp başlap bilerler. Giç gürlemek meselesi boýunça geçirilen gözleglerde dil we gürleýiş bozulmalary bolan çagalaryň az söz ulanýandyklary anyklandy. Çaganyň dili we gürleýiş meselesi näçe ir ýüze çykarylsa, şonça-da bejerilip bilner. Çaga 24-30 aý aralygyndaky deň-duşlaryndan has haýal össe we özi bilen beýleki çagalaryň arasyndaky boşlugy ýapyp bilmese, gürlemek we dil meselesi hasam erbetleşip biler. Bu mesele psihologiki we sosial meseleler bilen birleşip has çylşyrymlaşyp biler. Çagalar mugallymlary bilen çagalar baglarynda we çagalar baglarynda deň-duşlaryndan has köp gürleseler, beýleki çagalar bilen oýun oýnamakdan saklansa we özlerini beýan etmekde kynçylyk çekse, ýörite lukman bilen maslahatlaşmaly. Edil şonuň ýaly-da, 18 aýlyk çaga ýöremäge başlamasa, süýrenmese, bir zady saklap durmasa ýa-da ýatanda aýaklary bilen iteklemeýän bolsa, ýöremegiň gijä galmagy şübheli bolmaly we hökman hünärmen lukmany görmeli.

Gepleşigiň gijä galmagy we çagalarda ýöremegiň gijikmegi haýsy keseliň alamatlary bolup biler?

Çaga dogulmazdan ozal, wagtynda we soň ýüze çykýan lukmançylyk problemalary çaganyň ösüşinde möhüm rol oýnaýar. Metabolik keseller, beýniniň bozulmagy, myşsa keselleri, ýokançlyk we düwünçegiň wagtyndan öň dogulmagy ýaly meseleler diňe bir çaganyň hereketlendirijisine däl, eýsem tutuş ösüşine-de täsir edýär. Down sindromy, serebral ysmazlygy we muskul distrofiýasy ýaly ösüş problemalary çagalaryň gijä galmagyna sebäp bolup biler. Dil we sözleýiş endiklerindäki kynçylyklar gidrosefali, insult, tutgaý, akyl bozulmalary we autizm ýaly keseller ýaly newrologiki kynçylykly çagalarda ýüze çykýar. 18 aýlyk ýaşyna ýeten we beýleki çagalar bilen oýnamakda kynçylyk çekýän we özlerini beýan edip bilmeýän bäbeklerde söz we dil problemalary bar diýlip bilner, ýöne bu problemalar autizmiň alamatlary hökmünde hem görülýär. Pyýada we gürlemek kynçylyklaryny ir tanamak we derrew gatyşmak problemalary has çalt çözmäge kömek edip biler.